Táo Bón ở Trẻ Em

Táo bón ở trẻ em

Theo Deborah M. Consolini , MD, Thomas Jefferson University Hospital

Táo bón chiếm đến 5% số lần thăm khám nhi khoa. Nó được định nghĩa là sự chậm trễ hoặc khó khăn khi đi ngoài.

Tần suất bình thường và độ ổn định của phân thay đổi theo tuổi của trẻ, và chế độ ăn uống; và cũng có sự khác biệt đáng kể giữa các trẻ.

Hầu hết (90%) trẻ sơ sinh thông thường đi ngoài phân xu trong 24 giờ đầu tiên khi ra đời. Trong tuần đầu tiên của cuộc đời, trẻ đi ngoài trung bình 4 đến 8 lần/ngày; trẻ bú mẹ thường có nhiều phân hơn so với trẻ ăn sữa công thức. Trong những tháng đầu đời, trẻ bú mẹ đi ngoài trung bình 3 lần/ngày, so với 2 lần/ngày đối với trẻ bú sữa công thức. Khi 2 tuổi, số lần đi ngoài đã giảm nhẹ xuống < 2/ngày. Sau 4 tuổi, nó hơi > 1/ngày.

Nhìn chung, những dấu hiệu của sự gắng sức (ví dụ, căng thẳng) ở trẻ nhỏ không có nghĩa là táo bón. Trẻ nhũ nhi có sự phát triển dần dần của khối cơ để hỗ trợ chuyển động ruột.

Táo bón ở trẻ em được chia thành 2 nhóm chính:

Thực thể (5%)
Chức năng (95%)

Các nguyên nhân gây táo bón thực thể có liên quan đến các bất thường về cấu trúc, thần kinh, độc tố/chuyển hóa, hoặc các rối loạn tại ruột. Các dấu hiệu rất hiếm nhưng quan trọng để nhận ra

Nguyên nhân	Những phát hiện gợi ý	Tiếp cận chẩn đoán
Giải phẫu
Hẹp hậu môn	Sự chậm đi ngoài phân xu trong 24-48 giờ đầu tiên của cuộc đời đi phân rất nhiều và đau Chướng bụng Xuất hiện bất thường hoặc vị trí của hậu môn Ống hậu môn thắt chặt được phát hiện bằng kỹ thuật số đo áp lực hậu môn	Đánh giá lâm sàng
Hậu môn lệch phía trước	Táo bón mãn tính nghiêm trọng với căng thẳng rõ rệt và đau khi đại tiện Thông thường không đáp ứng một cách tích cực khi sử dụng chất làm mềm phân và thuốc tẩy Vùng mở hậu môn không nằm ở trung tâm vùng sắc tố của đáy chậu	Tính toán chỉ số vị trí hậu môn* chỉ định vị trí trước, khác nhau theo giới tính: Cô gái: < 0,29 Boys: < 0,49
Hậu môn nắp	Chướng bụng Không đi ngoài Xuất hiện bất thường hoặc vị trí của hậu môn hoặc có thể không có hậu môn	Khám lâm sàng
Rối loạn nội tiết hoặc chuyển hóa
Bệnh đái nhạt	Uống nhiều Đa niệu Khóc quá mức đòi nước uống Sụt cân Nôn	Áp lực thẩm thấu nước tiểu và huyết thanh Nồng độ hormone chống bài niệu Natri huyết thanh Đôi khi thử nghiệm ngừng uống nước
Tăng canxi máu	Buồn nôn ói mửa Yếu cơ Đau bụng Chán ăn, giảm cân Uống nhiều Đa niệu	Canxi huyết thanh
Hạ kali máu	Yếu cơ Đái nhiều, mất nước Tiền sử chậm phát triển Có thể có tiền sử sử dụng aminoglycosid, thuốc lợi niệu, cisplatin, hoặc amphotericin	Điện giải đồ
Suy giáp	Ăn kém Nhịp tim chậm Thóp rộng và giảm trương lực cơ ở trẻ sơ sinh Không dung nạp lạnh, da khô, mệt mỏi, vàng da kéo dài	Hormon kích thích tuyến giáp (TSH) Thyroxine (T4)
Các khuyết tật tủy sống
Thoát vị màng não tuỷ	Tổn thương nhìn thấy rõ rệt ở cột sống khi sinh Giảm phản xạ chi dưới hoặc cơ lực Không có phản xạ hậu môn	Chụp X-quang vùng cột sống cùng cụt MRI tủy sống
Nứt đốt sống ẩn	Có thể là dấu hiệu túm lông hoặc chỗ lõm sâu vùng cùng cụt	MRI tủy sống
Rỗng tủy sống	Thay đổi dáng đi Đau hoặc yếu ở chi dưới Tiểu không tự chủ Đau lưng	MRI tủy sống
U tủy sống hoặc nhiễm trùng	Đau lưng Đau hoặc yếu ở chi dưới Giảm phản xạ chi dưới Thay đổi dáng đi Tiểu không tự chủ	MRI tủy sống
Bệnh lý ruột
Bệnh celiac (bệnh lý ruột không dung nạp gluten)	Triệu chứng bắt đầu sau khi bổ xung lúa mì vào khẩu phần ăn (thường là sau 4-6 tháng tuổi) Chậm lớn Đau bụng tái phát Đầy hơi Tiêu chảy hoặc táo bón	Công thức máu toàn phần Xét nghiệm sàng lọc huyết thanh học đối với bệnh celiac (kháng thể IgA đối với transglutaminase mô) Nội soi sinh thiết tá tràng
Không dung nạp sữa bò (dị ứng protein sữa)	Nôn Tiêu chảy hoặc táo bón Đại tiện phân máu Nứ kẽt hậu môn Chậm lớn	Triệu chứng mất đi khi loại bỏ protein sữa bò Đôi khi nội soi dạ dày hoặc đại tràng
Xơ nang	Chậm đi ngoài phân xu hoặc tắc ruột phân xu ở trẻ sơ sinh Có thể lặp đi lặp lại các đợt tắc ruột non (tương đương tắc ruột phân xu) ở trẻ lớn hơn Chậm lớn viêm phổi hoặc khò khè tái phát	test mồ hôi Xét nghiệm di truyền
bệnh Hirschsprung	Chậm đi ngoài phân xu Chướng bụng Ống hậu môn thắt chặt được phát hiện bằng kỹ thuật số đo áp lực hậu môn	Thụt barit Đo áp lực hậu môn trực tràng và sinh thiết trực tràng để chẩn đoán xác định
Hội chứng ruột kích thích	Đau bụng mãn tính tái phát Thường xuyên luân phiên tiêu chảy và táo bón Cảm giác đại tiện không hết Có chất nhầy trong phân Không chán ăn hoặc giảm cân	Đánh giá lâm sàng
Giả tắc ruột	Buồn nôn ói mửa Đau bụng và chướng bụng	X-quang bụng Thời gian luân chuyển qua đại tràng Đo Áp lực tá tràng
Ung thư ruột	Sụt cân Đổ mồ hôi đêm Sốt Đau bụng và/hoặc chướng bụng Sờ thấy khối ở bụng Tắc ruột	MRI
Bại não và các chứng tổn thương thần kinh trầm trọng khác	Ở phần lớn trẻ em bị bại não, có dấu hiệu giảm trương lực cơ và liệt ruột cơ năng Cho ăn bằng ống thông với thức ăn ít chất xơ	Đánh giá lâm sàng
Tác dụng phụ của thuốc
Sử dụng thuốc kháng cholinergic, thuốc chống trầm cảm, hóa trị liệu, hoặc chế phẩm opioid	Tiền sử gợi ý	Đánh giá lâm sàng
Chất độc
Nhiễm độc ở trẻ nhũ nhi	Sự mới xuất hiện của bú kém, khó ăn, biếng ăn, chảy nước dãi Khóc yếu Cáu gắt Sụp mi Giảm hoặc mất toàn bộ cơ lực và yếu Có thể có tiền sử uống mật ong trước 12 tháng tuổi	Kiểm tra độc tố botulinum trong phân
Ngộ độc chì	Hầu như không có triệu chứng Có thể đau bụng không liên tục, nôn gián đoạn, mệt mỏi, kích thich Chậm đạt các mốc phát triển	Nồng độ chì trong máu
* Chỉ số vị trí hậu môn (API) được tính như sau: Cô gái: Khoảng cách từ hậu môn đến vùng sinh duc ngoài hay khoảng cách từ xương cùng cụt đến vùng sinh dục ngoài (trung bình ± SD: 0,45 ± 0,08) Boys: Khoảng cách từ hậu môn đến bìu/khoảng cách từ xương cùng cụt đến bìu (trung bình ± SD: 0,54 ± 0,07)
SD = độ lệch chuẩn.

Nguyên nhân thực thể phổ biến nhất là

bệnh Hirschsprung Bệnh Hirschsprung Bệnh Hirschsprung là dị tật bẩm sinh xảy ra do sự suy giảm phân bố các hạch thần kinh ở phần thấp đường tiêu hóa, thường giới hạn ở đại tràng, dẫn đến tắc nghẽn chức năng một phần hoặc toàn… đọc thêm

Các nguyên nhân thực thể khác có thể biểu hiện ở giai đoạn sơ sinh hoặc muộn hơn bao gồm

Táo bón chức năng là sự khó khăn khi đi ngoài bởi các nguyên nhân không phải nguyên nhân thực thể.

Trẻ em dễ bị táo bón chức năng trong 3 giai đoạn:

Sau khi ăn bổ sung ngũ cốc và thức ăn đặc
Trong quá trình tập tự đi ngoài trong nhà vệ sinh
Trong thời gian bắt đầu đi học ở trường

Mỗi mốc quan trọng này có khả năng biến chuyển quá trình đại tiện thành một trải nghiệm khó chịu.

Trẻ em có thể ngừng rặn dẫn tới hạn chế các chuyển động của ruột bởi phân rắn khó đi và không thoải mái khi đi vệ sinh hoặc vì chúng không muốn làm gián đoạn cuộc chơi. Để tránh đi ngoài, trẻ em có thể thắt chặt các cơ thắt bên ngoài, đẩy cao phân trở lại khoang trực tràng. Nếu hành vi này được lặp đi lặp lại, trực tràng giãn dài ra giúp nhiều phân được giữ lại. Sự thôi thúc để đi vệ sinh sau đó giảm, và phân trở nên cứng hơn, dẫn đến một vòng tròn luẩn quẩn đi vệ sinh gây đau và táo bón ngày càng nặng hơn. Đôi khi, phân mềm đi xung quanh phân lèn chặt và dẫn đến đại tiện không tự chủ Đại tiện không tự chủ ở trẻ em Đại tiện không tự chủ là việc bài xuất phân tự ý hoặc không tự ý tại những nơi không thích hợp ở trẻ em > 4 tuổi (hoặc phát triển tâm thần tương đương) không có bệnh thực thể ngoại trừ táo.

Ở trẻ lớn hơn, chế độ ăn ít chất xơ và nhiều sữa có thể làm phân rắn hơn làm khó đi ngoài và gây ra nứt kẽ hậu môn Nứt kẽ hậu môn Nứt kẽ hậu môn là một vết rách cấp tính theo chiều dọc hoặc một loét hình ovan mạn tính ở lớp biểu mô vảy của ống hậu môn. Tình trạng này gây ra đau dữ dội, đôi khi có chảy máu, đặc biệt là… đọc thêm . Các vết nứt kẽ hậu môn gây đau khi đại tiện, dẫn đến một vòng luẩn quẩn tương tự làm giảm nhu động ruột, hậu quả làm phân rắn hơn và đau khi đi vệ sinh.