Thừa cân, béo phì là tình trạng tích lũy năng lượng dư thừa dưới dạng mỡ trắng, ảnh hưởng đến vóc dáng và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.
Tế bào mỡ trắng là gì:

Chứa đầy triglyceride (acid béo và glycerol) đẩy nhân tế bào lệch sang một bên, tạo hình giống chiếc nhẫn, kích thước dao động từ 25 đến 200 micron.
Giúp dự trữ năng lượng cho cơ thể, cách nhiệt và là vùng đệm cơ học.
Tế bào mỡ trắng có thể tăng về kích thước lên gấp 20 lần so với ban đầu song song với sự gia tăng về số lượng.
Tại sao mỡ trắng gây tăng cân?
Nghiên cứu cho thấy, mỡ trắng chiếm tỉ lệ “áp đảo” với 93 – 97% tổng lượng mỡ cơ thể. Còn loại mỡ thứ hai là mỡ nâu có chức năng sinh nhiệt, được coi là loại “mỡ tốt” lại chỉ chiếm 3 – 7% và rất ít khả năng tăng lên.

Trung bình một người có tới 10 – 30 tỷ tế bào mỡ trắng, chúng được ví như vô số “chiếc túi cao su” có thể co giãn để hấp thụ và “giữ” đầy các hạt mỡ bên trong làm tăng sinh bất thường kích thước khối mỡ trắng. Điều này lý giải tại sao một người có trọng lượng 50 – 70kg nhưng khi “phát phì” có thể lên tới hơn 100kg, thậm chí là 200 – 400kg.
Mặc dù có vai trò dự trữ năng lượng nhưng khi tích tụ quá mức mỡ trắng sẽ gây ra những tác động xấu lên các chức năng của cơ thể. Bởi vậy, mỡ trắng bị xem là “mỡ xấu” khi tích tụ quá mức.
Nguyên nhân nội sinh (chỉ chiếm 10%): do gen di truyền hoặc các bệnh lý rối loạn nội tiết và chuyển hóa.
Nguyên nhân ngoại sinh (chiếm đến 90%): do năng lượng đưa vào cao hơn năng lượng tiêu hao trong một thời gian dài. Cụ thể là chế độ dinh dưỡng thừa năng lượng (ăn nhiều chất béo, bột đường; thói quen ăn vặt, ăn khuya…) kết hợp với lối sống ít vận động.
Các cách xác định thừa cân, béo phì
Chỉ số | Nam | Nữ |
BMI= Cân nặng (kg) /Chiềucao(m) x Chiềucao(m) Công thức tính BMI | BMI> 23: Thừa cân BMI> 25: Béo phì (Tiêu chuẩn Châu Á) | |
Tỉ lệ WHR = =Vòng eo(cm) /mông (cm) Waist Hip Ratio (Chỉ số vòng eo/ vòng mông) | WHR > 0,9 | WHR> 0,8 |
Tỉ lệ mỡ cơ thể(theo cân điện tử chuyên đo khối mỡ) | Trên 25% | Trên 30% |
Hậu quả của thừa cân béo phì:
Về tâm lý: Người thừa cân, béo phì thường mất tự tin trong giao tiếp, ngại xuất hiện trước đám đông, hay tự ti, căng thẳng, chậm chạp, kém linh hoạt trong đời sống hàng ngày… làm giảm sút hiệu quả công việc, hạn chế sự cống hiến cho gia đình và xã hội.
Về ngoại hình: Thừa cân, béo phì làm thay đổi vóc dáng, khiến cơ thể trở nên “quá khổ”. Nghiên cứu cho thấy 88% những người thừa cân, béo phì thấy rằng mình không hấp dẫn khi mất đi sự thon thả và những đường cong.
Về sức khỏe: Các nghiên cứu y khoa cho thấy, những người bị tăng cân và đang gặp tình trạng thừa cân, béo phì sẽ có tỉ lệ bệnh tật cao hơn ở người bình thường, đặc biệt là các bệnh mạn tính nguy hiểm:
Tim mạch: Cholesterol tỷ trọng thấp (LDL-C) sẽ bám vào lòng mạch máu gây xơ hóa mạch, làm tăng huyết áp. Đồng thời tình trạng hẹp lòng mạch do mỡ bám sẽ làm tắc nghẽn dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
Hô hấp: Mỡ bám vào cơ hoành làm thông khí giảm, người béo thở nông, thở nhanh. Người béo dễ bị ngủ ngáy, rối loạn nhịp thở, béo phì độ III có thể dẫn đến cơn ngừng thở khi ngủ.
Tiểu đường: Các khối mỡ, đặc biệt mỡ ở bụng, bài tiết ra yếu tố đề kháng Insulin là nguyên nhân gây ra tiểu đường type II ở người thừa cân, béo phì.
Nội tiết: Con gái béo phì thường rối loạn kinh nguyệt, béo phì độ II thường mất kinh. Phụ nữ béo phì khó có thai, đẻ khó. Đàn ông béo phì, đặc biệt béo bụng thường yếu sinh lý.
Xương khớp: Người thừa cân, béo phì dễ bị thoái hóa khớp, loãng xương, đau nhức triền miên do trọng lượng cơ thể gây áp lực lên xương khớp. Trong đó, khớp gối, cột sống tổn thương sớm nhất. Chưa kể do ăn uống không hợp lý, rối loạn chuyển hóa làm tăng Acid uric nên người thừa cân béo phì dễ mắc bệnh gút.
Tiêu hóa: Thừa cân, béo phì còn khiến mỡ bám vào các quai ruột nên bệnh nhân thường bị táo bón, dễ sinh ra bệnh trĩ. Sự ứ đọng phân và các sản phẩm độc hại dễ sinh ung thư đại tràng. Mỡ bám vào gan dễ gây gan nhiễm mỡ, xơ gan. Ngoài ra, rối loạn chuyển hóa mỡ sinh ra sỏi mật.
Da: Thừa cân, béo phì gây lão hóa da sớm nên người béo thường già trước tuổi. Nếu vòng eo > 90cm và đường huyết cao thường xuất hiện gai đen ở vùng cổ, háng, khuỷu tay và rạn da.
Béo phì và ung thư: Một số nghiên cứu đã cho thấy sự liên quan giữa béo phì và ung thư như: ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư đại tràng, ung thư gan mật và ung thư tuyến tiền liệt.
Béo phì làm suy giảm trí nhớ: Thừa cân, béo phì khiến trẻ em học kém và người lớn mất tập trung, dễ bị Alzheimer.
Những ai dễ bị béo phì
- Người có thói quen dùng thức ăn năng lượng cao, nhiều chất béo.
- Người làm việc văn phòng, ít vận động thể lực.
- Phụ nữ sau khi sinh.
- Nam, nữ tuổi trung niên.
- Người có cha mẹ bị béo phì.
- Dân cư sống tại đô thị.
Tiếp Theo: Nguyên tắc vàng giúp giảm cân an toàn
Comments
Nội dung